دارایی‌ها در انواع ترازنامه

شرکت های تجاری در تعریف قانون تجارت عبارتند از اجتماع دو یا چند شخص برای انجام فعالیت تجاری و هدفی واحد به قصد کسب سود و درآمد .
شرکت ها با توجه به فعالیت شان به دو دسته مدنی و تجاری تقسیم می شوند ، شرکت های مدنی به اشخاصی حقیقی گفته می شود که هدف آنان تجارت و انجام فعالیت تجاری نمی باشد .

گروه حساب دارایی و بدهی را دقیقتر بشناسید

یکی از مهمترین مسایل در استفاده بهینه از نرم افزارهای حسابداری شناخت صحیح حسابها یعنی حساب دارایی و بدهی و پیاده سازی کدینگ حساب دقیق و متناسب با نیازهای شرکت است. طراحی کدینگ حسابها در نرم افزار حسابداری مستقیما روی گزارشگیری تاثیر دارد، پس این طراحی باید به نحوی باشد که هم نیاز مدیران و صاحبان شرکت را پاسخ دهد و هم گزارشهای برون سازمانی همچون اظهارنامه مالیاتی، گزارش مالیات دارایی‌ها در انواع ترازنامه ارزش افزوده و خرید و فروش فصلی را به درستی فراهم کند.

در این مقاله قصد داریم به شناخت حسابهای دارایی و بدهی که از سرفصلهای اصلی حسابها هستند بپردازیم.

گروه حساب دارایی

همانطور که گفتیم معادله اساسی حسابداری عبارت است از:

دارایی= بدهی + سرمایه

دارایی خود به سه گروه تقسیم می شود:

• دارایی جاری
• دارایی ثابت
• دارایی نامشهود

دارایی جاری

دارایی جاری یا وجه نقد است یا قابلیت نقدشوندگی طی یک سال مالی را دارد.

دارایی جاری خود به سطوح حساب زیر تقسیم می شود:

• صندوق: وجه نقد موجود در شرکت
• بانک: بانکهایی که شرکت در آنها حساب دارد (مالکان شرکت نه ، خود شرکت)
• تنخواه گردان: برای پرداخت هزینه های خرد شرکت وجهی در اختیار فردی قرار می گیرد. تنخواه گردان، جهت پرداخت هزینه هایی مثل قبوض عمومی، هزینه های پذیرایی و غیره در قبال فاکتور و صورتحساب این هزینه ها میپردازد.
• اسناد دریافتنی: چک هایی که از دیگران می گیریم.
• حسابهای دریافتنی: همان طلب ما از دیگران است که سندی (چک) در مقابلش دریافت نکرده ایم.
• پیش پرداختها: وجهی که می پردازیم تا در آینده کالا یا خدماتی دریافت کنیم. مثلا در پیش فروش خودرو، شرکت وجهی را میپردازد تا در آینده خودرو بخرد.
• موجودی کالا: کالاهایی که به قصد فروش در انبار نگهداری می شوند.

حساب دارایی ثابت

این دارایی ها سه ویژگی دارند:

برای استفاده در شرکت خریده می شوند. مثل میز و صندلی و خودرو و …

تمام این دارایی ها به استثنا زمین، استهلاک پذیرند یعنی به مرور زمان از بین می روند.

قدرت نقد شوندگی کمتری نسبت به دارایی های جاری دارند.

زیر مجموعه های دارایی ثابت عبارتند از:

• زمین: قطعات زمین که متعلق به شرکت است. یعنی در سند مالک آن شرکت باشد.
• ساختمان: انواع ساختمان های متعلق به شرکت
• ماشین آلات: ماشینهایی که در خط تولید یا به طور کلی برای اهداف شرکت استفاده میشوند. مانند دستگاه پرس، ماشین چاپ و …
• وسایط نقلیه: خودروهای در اختیار شرکت. (ماشینهایی مانند تراکتور، لیفتراک و … جزء دسته ماشین آلاتند نه وسایط نقلیه)

دارایی های نامشهود

این دارایی غیر دیدنی و ناملموس است . مانند امتیاز آب و برق . این امتیاز دارایی است چون میتواند به فروش برسد، نامشهود است چون قابل دیدن نیست.

زیر مجموعه دارایی های نامشهود عبارت است از :

• سرقفلی
• حق الامتیازها
• برندها
• نرم افزارها
• حق الاختراع و حق الاکتشاف

گروه حساب بدهی ها

به سادگی میتوان گفت که سرفصل بدهی ها نشان دهنده بدهی شرکت به دیگران است که انواع آن عبارتند از :

• بدهی جاری: بدهی که در طول یکسال مالی پرداخت میشود. مثلا شرکت یک وام یکساله گرفته است.
• بدهی بلند مدت: اگر پرداخت بدهی بیش از یکسال طول بکشد بدهی بلند مدت محسوب میشود.

زیر مجموعه بدهی های جاری عبارت است از:

• حسابهای پرداختنی (بستانکاران): بدهی شرکت به دیگران
• اسناد پرداختنی: چکهای شرکت نزد دیگران
• پیش دریافتها: وجهی که از دیگران دریافت کرده ایم تا کالا یا خدماتی به آنها ارائه دهیم.
• جاری شرکا: هرگونه واریز یا برداشتی که توسط شرکا انجام میگیرد در این حساب ثبت میشود.
• ذخائر: بدهیهایی که شرکت مبلغ آنها برآورد میکند، مثل: ذخیره مزایای پایان خدمت، ذخیره مالیات بر درآمد

بدهی های بلند مدت

بدهی های بلند مدت به آن دسته از بدهی ها اطلاق می شود که در بیش از یک دوره مالی پرداخت خواهند شد.

• وام های پرداختنی بلند مدت
• اسناد پرداختنی بلند مدت

آشنایی دقیق با انواع سرفصل حسابها در حسابداری، لازمه طراحی و پیاده سازی یک سیستم کارآمد مالی در شرکتهاست. بسیاری از حسابداران امروزه می دانند که برای حرفه ای شدن در کار صرفا شناخت نحوه ثبت اسناد کافی نیست، طراحی کدینگ حساب با نگاهی دقیق به گزارش های موردنیاز هر شرکت و سازمان یکی از مهمترین و تخصصی ترین کارهای حسابداران است.

ترازنامه در نرم افزار حسابداری

یکی از صورت‌های مالی اساسی که به بررسی وضعیت واحد تجاری کمک می کند ترازنامه است. این گزارش به طور خلاصه وضعیت دارایی، بدهی‌ها و سرمایه‌های موجود در واحد تجاری شما را نمایش می دهد. برای بررسی بیشتر ترازنامه و نحوه تهیه صورت ترازنامه در نرم افزار حسابداری با این نوشتار از مجموعه مقالات گروه نرم افزاری کاوش فردا همراه باشید.

اگر بخواهیم موجودیت‌های حسابداری که در گزارش تراز نامه شرکت دارند را در یک معادله قرار دهیم به این ترتیب می‌توان میزان دارایی را برابر با مجموع بدهی‌ها بعلاوه حقوق سرمایه گذاران در نظر گرفت. در این معادله نرم افزار حسابداری میزان بدهی‌ها بر حقوق سرمایه گذاران اولویت دارد، چرا که میزان حقوق سرمایه گذاران پس از کسر بدهی‌ها از دارایی شرکت محاسبه می شود.

کاربرد گزارش ترازنامه

گزارش ترازنامه در تمامی شاخه های حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر اهمیت تهیه ترازنامه در درک وضعیت واحد تجاری توسط مالکان و سرمایه گذاران، یکی از گزارشات مورد نیاز برای ارائه به اداره دارایی در هنگام ارائه اظهارنامه مالیاتی گزارش ترازنامه است. بنا بر این در حسابداری تمامی واحدهای تجاری اعم از نرم افزار حسابداری پیمانکاری ، حسابداری شرکت ها، حسابداری واحدهای تولیدی و. اهمیت تهیه گزارش ترازنامه به وضوح احساس می‌شود.

در گزارش ترازنامه دارایی‌ها به دو دسته دارایی‌های جاری و دارایی‌های ثابت (غیر جاری) تقسیم می‌شوند.

معمولا دارایی‌هایی که بتوان در کمتر از یک سال به پول نقد تبدیل کرد در نرم افزار حسابداری دارایی‌های جاری در نظر گرفته می‌شوند. دارایی‌هایی از قبیل موجودی نقد و بانک، سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت، موجودی کالا و. مواردی از دارایی‌های جاری به شمار می‌روند.

دارایی‌هایی که در کمتر از یک سال نمی‌توان به پول نقد تبدیل کرد را دارایی غیر جاری یا دارایی ثابت می نامیم. مواردی همچون ساختمان و ماشین آلات و سرمایه گذاری‌های بلند مدت جزو دارایی‌های ثابت محسوب می شوند.

حقوق سرمایه گذاران

به بیان ساده برابر است با باقیمانده کسر ارزش ریالی بدهی‌ها از دارایی‌های شرکت که حق و حقوق مالی سرمایه گذاران از دارایی‌های شرکت را نشان می دهد.

نحوه تهیه گزارش ترازنامه در نرم افزار حسابداری

گزارش ترازنامه دارای دو بخش اصلی است. در یک سمت دارایی‌های قرار می‌گیرند و در طرف مقابل، بدهی‌ها و سرمایه‌ها.

در نرم افزارهای حسابداری، سرفصل های حسابداری به سه نوع حساب‌های ترازنامه‌ای، حساب‌های سود و زیانی و حساب‌های انتظامی تقسیم می شوند. بنابراین تنها حساب‌های ترازنامه‌ای در گزارش ترازنامه حضور دارند. اینکه یک سرفصل در کدام سمت ترازنامه (دارایی‌های یا بدهی‌ها و سرمایه ها) قرار گیرد به انتخاب کاربر نرم افزار حسابداری بستگی دارد. در نرم افزار حسابداری کاوش، سرفصل‌های کل می‌توانند در زیر مجموعه سرگروه‌هایی از نوع دارایی، بدهی و سرمایه قرار گیرند، که این انتخاب، موقعیت هر سرفصل را در گزارش ترازنامه مشخص می‌کند. به منظور کسب اطلاع از امکانات ویژه نرم افزارهای تخصصی کاوش فردا می توانید با کارشناسان این مجموعه تماس حاصل فرمایید.

انواع دفاتر تجاری

دفاتر تجاری علاوه بر این که وسیله نظارت در امور موسسه می باشد، بین تجار به عنوان دلیل و مدرک مورد استفاده قرار می گیرد.
فن دفتر داری و حسابداری وسیله ای است که اطلاعات لازم را در خصوص تاجر و موسسات تجاری تحصیل و جمع آوری می کند و به تاجر و اشخاص ذی نفع امکان می دهد، هر زمان بخواهد، از وضع دارایی، دیون و مطالبات و تعهدات، ترقی و رونق، یا عدم پیشرفت موسسه تجاری اطلاع حاصل نمایند.

آنچه در این مطلب میخوانید

انواع دفاتر تجاری

به علاوه دفاتر تجاری مهم ترین وسیله برای تعیین مالیات موسسات تجاری است.
امروزه داشتن دفاتر تجاری در کلیه کشورها الزامی است و در کشور ما به موجب ماده 6 قانون تجارت : “هر تاجری به استثنای کسبه جزء مکلف است ، دفاتر ذیل یا دفاتر دیگری را که وزارت عدلیه (دادگستری) به موجب نظامنامه، قائم مقام این دفاتر قرار می دهد داشته باشد.

1. دفتر روزنامه
2. دفتر کل
3. دفتر دارایی
4. دفتر کپیه

با عنایت به صدر ماده، تنها کسبه جزء از داشتن دفاتر تجاری معافند. امروزه کسبه جزء را ” عرف تجارت ” مشخص می کند. به نظر می رسد منظور از نظامنامه ای که بتواند دفاتر دیگری را قائم مقام دفاتر چهارگانه فوق نماید، قوانین مالیاتی هستند.
علاوه بر دفاتر چهارگانه پیش بینی شده در ماده 6 قانون تجارت، در عمل برای ثبت معاملات تجاری، از دو نوع دفتر دیگر نیز استفاده می شود که از نظر تشخیص درآمد مشمول مالیات مودی، کاربرد موثری دارد. از این دو دفتر، دفتر معین و دفتر انبار یا دفتر موجودی کالا تعبیر می شود.

دفتر روزنامه

به موجب ماده 7 قانون تجارت دفتر روزنامه دفتری است، که تاجر باید همه روزه مطالبات، دیون و دادوستد تجاری و معاملات راجع به اوراق تجاری (از قبیل خرید و فروش و ظهرنویسی) و به طور کلی جمیع واردات و صادرات تجاری خود را، به هر اسم و رسمی که باشد، و وجوهی که برای مخارج شخصی خود برداشت می کند، در آن دفتر ثبت نماید و به موجب ماده 3 آیین نامه نحوه تنظیم و نگاهداری دفاتر، مصوب شماره 34399 – 3/11/1352 وزارت دارایی: “دفتر روزنامه دفتری است که اشخاص حقوقی، یا حقیقی، کلیه عملیات مالی و پولی خود را اعم از خرید و فروش و دیون، مطالبات، ظهرنویسی و هرگونه فعالیتی که ایجاد دین یا طلب کند، و سایر عملیات محاسباتی که طبق اصول حسابداری و عرف متداول دفترداری در پایان دوره مالی، برای تنظیم حساب سود و زیان، ترازنامه لازم است، بدون استثنا به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت کنند.”

دفتر روزنامه که در علم حسابداری از آن به “دفتر روزنامه عمومی” تعبیر می شود، هم برای تاجر مفید است و هم برای طلبکاران او، زیرا در صورت بروز اختلاف میان آن دو با مراجعه به دفتر تاجر حقیقت امر کشف می شود.
همچنین در صورت ورشکستگی تاجر با مراجعه به دفتر، می توان معلوم کرد که آیا ورشکستگی در اثر اسراف و تبذیر در مخارج شخصی یا مخارج سنگین تر از درآمد تاجر، یا صرف وام های دریافتی در راه های غیرموجه، ورشکسته به تقصیر است یا خیر ؟

شرکت های تجاری در تعریف قانون تجارت عبارتند از اجتماع دو یا چند شخص برای انجام فعالیت تجاری و هدفی واحد به قصد کسب سود و درآمد .
شرکت ها با توجه به فعالیت شان به دو دسته مدنی و تجاری تقسیم می شوند ، شرکت های مدنی به اشخاصی حقیقی گفته می شود که هدف آنان تجارت و انجام فعالیت تجاری نمی باشد .

نمونه دفتر روزنامه

این دفتر دارای 7 ستون به شرح ذیل است :

1. ستون شماره ردیف برای ثبت شماره برگه یا مدرک (یا سند) حسابداری روزانه.
2. تاریخ وقوع و ثبت معامله به روز و ماه و سال.
3. شماره ثبت صفحه دفتر کل.
4. شرح اقلام معاملاتی انجام یافته.
5. ستونی برای کنترل ثبت صحیح اقلام.
6. ستون بدهکار برای ثبت اقلامی که عناوین حساب مربوط از نظر اصول دفترداری دوبل، بدهکار تشخیص داده می شوند.
7. ستون بستانکار برای ثبت اقلامی که عناوین حساب مربوط از نظر اصول دفترداری دوبل، بستانکار تشخیص داده می شوند.

دفتر کل

به موجب ماده 8 قانون تجارت: “دفتر کل، دفتری است که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته ای یک مرتبه از دفتر روزنامه، استخراج و انواع مختلفه آن را تشخیص و جدا کرده، هر نوعی را در صفحه مخصوصی در آن دفتر، به طور خلاصه، ثبت کند”. و ماده 4 آیین نامه نحوه تنظیم و نگاهداری دفاتر مصوب شماره 34399 – 3/ 11/ 1352 وزارت دارایی، دفتر کل را به شرح ذیل تعریف می نماید :
” دفتر کل، دفتری است که کلیه عملیات ثبت شده در دفتر یا دفاتر روزنامه برحسب سرفصل یا کد گذاری حساب ها ، در صفحات مخصوص آن ثبت می شود. به ترتیبی که نتیجتاً تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه از آن، امکان پذیر باشد “. ارقامی که در دفتر روزانه وارد می شود، تجزیه و تحت عنوان حساب های مشخصی در دفتر کل وارد می شوند تا تاجر بتواند انواع معاملات خود را مطالعه و مورد بررسی قرار دهد. به این ترتیب، دفتر کل دفتر دسته بندی انواع معاملات تاجر است که امروزه از آن به دفتر انواع حساب ها هم یاد می شود. هرقدر عملیات تاجر متنوع باشد، تعداد حساب های دفتر کل بیشتر خواهد بود. حساب هایی که در دفتر کل دارایی‌ها در انواع ترازنامه باز می شود یا مربوط است به اشخاص و موسساتی که با او طرف معامله هستند، یا مربوط است به حساب تشکیلات خود موسسه، مانند: صندوق، انبار، کالا و غیره. به هر حال دفتر کل باید طوری تنظیم شود، که جمع ارقام آن با جمع معاملات مندرج در دفتر روزنامه در یک هفته مساوی باشد.

نمونه دفتر کل :

دفتر کل دارای هشت ستون به شرح ذیل است :

1. ثبت تاریخ به روز
2. ثبت تاریخ به ماه و سال
3. ثبت شماره صفحه دفتر روزنامه
4. خلاصه شرح معامله (آرتیکل)
5. ستون بدهکار برای ثبت اقلامی که عناوین حساب مربوط از نظر اصول دفتر داری دوبل، بدهکار تشخیص داده می شود، بر اساس تفکیک عناوین حساب ها .
6. ستون بستانکار برای ثبت اقلامی که عناوین حساب مربوط از نظر اصول دفترداری دوبل، بستانکار تشخیص داده می شوند، بر اساس تفکیک عناوین حساب ها.
7. ستون تشخیص، به منظور نشان دادن نتیجه مجموع عملیات انجام یافته در یک صفحه و منظور از تشخیص نوعاً تعیین باقیمانده حساب در هر صفحه می باشد، بدین معنا که آیا مانده حساب بدهکار نشان می دهد؟ یا بستانکار؟
   ستون ثبت باقیمانده حساب، که در این ستون نتیجه عملیات ثبت شده در صفحه مخصوص هر یک از صفحات دفتر کل، پس از ثبت آخرین اقلام معاملات انجام یافته، انعکاس می یابد.

دفتر دارایی

ماده 9 قانون تجارت دفتر دارایی را چنین تعریف می نماید:
” دفتر دارایی دفتری است که تاجر باید هر سال صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیر منقول و دیون و مطالبات سال گذشته خود را به ریز ترتیب داده در آن دفتر ثبت و امضا نماید و این کار باید تا پانزدهم فروردین ماه سال بعد انجام پذیرد ” .
تجار و شرکت های تجاری برای اطلاع از وضع مالی خود و موسسه خود، در پایان هر سال مالی صورت مالی جامعی از نتیجه عملیات خود تدوین می نمایند. تا با مقایسه آن با صورت وضعیت سال گذشته از افزایش یا کاهش دارایی و در نتیجه از سود و زیان موسسه خود اطلاع حاصل نمایند. از باقیمانده هر حساب که ممکن است مثبت یا منفی باشد دارایی شرکت تعیین می گردد.
این دفتر در عمل مورد استفاده قرار نمی گیرد، به ویژه این که این دفتر در قوانین مالیاتی جزء دفاتر قانونی به شمار آورده نشده است و تجار معمولاَ به جای آن از ترازنامه استفاده می کنند. وزارت دارایی نیز ترازنامه را به جای دفتر دارایی می پذیرد.

نمونه دفتر دارایی :

این دفتر از هفت ستون تشکیل یافته است به قرار ذیل :

1. شماره ردیف.
2. ثبت تاریخ به روز
3. ثبت تاریخ به ماه و سال .
4. شماره این ستون را نباید با ستون یک اشتباه کرد. در این ستون شماره پلاکی که روی هر یک از اموال نصف شده و یا بسته به نوع مال روی آن برچسب زده شده، ثبت می گردد.
5. شرح اموال
6. مبلغ جزء که در این ستون قیمت واحد کالا ثبت می شود.
7. مبلغ کل که در این ستون قیمت جمع کل تعدادی از هر کالا که جزء موجودی می باشد ثبت می شود.

دفتر کپیه

به موجب ماده 10 قانون تجارت : “دفتر کپیه دفتری است که تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره خود را در آن به ترتیب تاریخ ثبت نماید .”
این دفتر امروزه مورد استفاده نیست و موسسات به جای آن از دفتری به نام دفتر “اندیکاتور” ( نامه نما ) استفاده می کنند، که نامه ها، تلگراف ها ، دورنگارها و به طور کلی مراسلات و مکاتبات آن ها تحت عنوان های مراسلات وارده و صادره با ذکر شماره مخصوص در آن قید می شود.
بدین ترتیب یافتن نامه ها که در پوشه های طبقه بندی شده نگهداری می شود ، با مراجعه به شماره ورود یا خروج آن ها از تجارتخانه به سهولت انجام می گیرد.

نمونه دفتر اندیکاتور ( نامه نما ) :

این دفتر دارای دو صفحه است ، صفحه سمت راست برای ثبت نامه های وارده، و صفحه سمت چپ برای ثبت نامه های صادره، اختصاص داده می شود.
صفحه اول دارای هفت ستون و صفحه دوم دارای شش ستون است.
ستون های صفحه اول :

1. شماره ردیف
2. ذکر شماره های گذشته برای ثبت شماره نامه هایی که در موضوع واحد در گذشته صادر یا وارد دفتر شده است.
3. تاریخ ثبت نامه های وارده به ترتیب تاریخ وصول آن ها .
4. صاحبان نامه ها اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی.
5. شرح نامه های رسیده .
6. پیوست نامه های رسیده
7. شماره و تاریخ نامه های رسیده.

ستون های صفحه دوم :

1. کلاسمان که شامل شماره جزوه دان ( کلاسور ) و شماره پرونده و موضوع پرونده است.
2. عنوان نامه های صادره خطاب به گیرندگان نامه ها اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی.
3. شرح نامه های فرستاده شده.
4. شماره های بعدی مورد مکاتبه در موضوع واحد.
5. پیوست نامه های صادره، که اگر ضمانتی دارند، تعداد اوراق ضمیمه قید شود.
6. تاریخ نامه های فرستاده شده.

غیر از دفاتری که قانون نگهداری آن ها را الزامی نموده است ، موسسات غیرتجاری نسبت به اهمیت خودشان دفاتر دیگری به عنوان دفاتر معین نگاهداری می کنند، که به کار آن ها کمک کند، مثل دفتر انبار یا دفتر ثبت موجودی کالا، دفتر سهام و غیره ….

ترازنامه و انواع آن

توضیحات نوشته شده توسط: Super User دسته: بلاگ منتشر شده در 25 دی 1398 بازدید: 1766 ترازنامه و انواع آن

ترازنامه و انواع آن ، ترازنامه ها گزارشات مالی هستند که وضعیت دارایی ها، بدهی ها و سرمایه شرکت تجاری را نشان می دهد. ترازنامه ها وضعیت مالی سازمان را طی یک دوره زمانی مشخص، آشکار می سازند.

به عبارتی ترازنامه ها یک تصویر کلی از سازمان ارائه می دهند. ترازنامه ها انواع متفاوتی دارند که در ذیل به آنها خواهیم پرداخت.

انواع ترازنامه ها

- شکل حساب: ترازنامه ها در حسابی به شکل T نشان داده می شوند. دارایی ها در سمت راست ترازنامه و بدهی ها در قسمت چپ ترازنامه نشان داده می شوند. در این معادله حسابداری، جمع ارقام سمت راست باید با جمع ارقام سمت چپ برابر باشند. در ایران برای تهیه صورت های مالی از شکل حسابی برای تهیه ترازنامه استفاده می شود.

- شکل گزارشی: در این روش، سمت چپ ترازنامه یعنی بدهی ها در زیر سر فصل دارایی ها ثبت می شوند.

اقلام تشکیل دهنده ترازنامه

- عنوان: این قسمت شامل نام کامل واحد اقتصادی، نام گزارش یا صورتحساب مالی و تاریخ گزارش می باشد.

- واحد اندازه گیری: برای ثبت رویدادهای مالی در ترازنامه باید از یک واحد اندازه گیری ثابت استفاده کرد. در ایران این واحد اندازه گیری ریال می باشد. در هر کشوری با توجه به واحد پولی آن کشور، واحد اندازه گیری متفاوت است.

- بخش حساب ها: در این قسمت از ترازنامه، دارایی ها و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام نشان داده می شود.

- جمع حساب ها: پس از اینکه اطلاعات در ترازنامه وارد شد، جمه کل در هر ستون نوشته می شود. در ترازنامه به شکل حساب، دو طرف ترازنامه باید با یکدیگر مساوی باشند. در ترازنامه به شکل گردش، دارایی‌ها در انواع ترازنامه بدهی ها و حقوق صاحبان سهام با جمع دارایی ها باید یکسان باشد. در ضمن در زیر جمع نهایی دو خط موازی کشیده می شود.

با استفاده از ترازنامه ها می توان دارایی ها و بدهی های شرکت را تخمین زد و مبنایی برای محاسبه بازدهی عملیاتی شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. در ضمن با استفاده از آن می توان ریسک فعالیت را نیر تا حدزیادی تخمین زد.

انواع صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی؛ منبع اطلاعات حیاتی مالی شرکت‌ها

در خصوص اهمیت صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی اشاره به همین نکته کافی است که این گزارش‌ها اساس و پایه تحلیل بنیادین را شکل می‌دهند. بنابراین شناخت آن‌ها و اطلاعاتی که شامل می‌شوند از جمله نخستین گام‌هایی است که برای تحلیل بنیادی سهام برداشت. در ادامه این مطلب درباره صورت‌های مالی شرکت‌ها و اطلاعات مهمی که در این گزارش‌ها منعکس می‌شوند، توضیح می‌دهیم.

فهرست مطالب با دسترسی سریع

انواع صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی

به طور کلی صورت‌های مالی شرکت‌ها در چهار دسته قابل بررسی هستند. این موارد عبارت‌اند از جدول سود و زیان، ترازنامه، صورت جریان وجوه نقد و میزان تولید و فروش.

• جدول صورت سود و زیان شرکت‌ها: در صورت سود و زیان، در انتهای جدول یک خروجی وجود دارد که سود ساخته‌شده به ازای هر سهم در آن قسمت قرار می‌گیرد.
• ترازنامه شرکت‌ها: ترازنامه یکی دیگر انواع صورت‌های مالی شرکت‌هاست. این فاکتور خود از بخش‌های دیگری تشکیل شده است.
• صورت جریان وجوه نقد: سومین دسته از صورت‌های مالی صورت جریان وجوه نقد است. در شرکت‌ها علاوه بر سودآوری و وضعیت بدهکاری و بستان‌کاری و هم‌چنین دارایی‌ها و بدهی‌ها، موارد دیگری نظیر وضعیت نقدینگی و گردش وجوه نقد نیز حائز اهمیت است. برای این‌که شرکت‌ها بتوانند به تعهدات خود پایبند باشند و مدیریت اعتبارات خود را به خوبی در دست بگیرند باید به این مورد دقت کنند. خروجی‌های این جدول می‌تواند بیان‌گر استفاده بهینه از منابع باشد.
• آمار تولید و فروش: آخرین مورد از صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی آمار تولید و فروش است. خروجی این گزارش‌ها می‌تواند بر سود عملیاتی شرکت‌ها تاثیرگذار باشد. این سود در صورت سود و زیان شرکت‌ها درج می‌شود. در تحلیل شرکت‌هایی که مواد خام و اولیه را می‌فروشند و یا شرکت‌هایی که نوسان‌های قیمت فراوانی دارند، می‌توان از اطلاعات این جداول به میزان مطلوبی بهره‌مند شد. به این ترتیب تحلیلگران قادر خواهند بود تحلیل بنیادی را به شکلی دقیق‌تر انجام دهند. نهایتا می‌توانند میزان تطابق مفروضات را با آن‌چه در واقعیت رخ می‌دهد بررسی کنند.

بررسی انواع صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی

در ادامه هر یک از چهار موردی را که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، بررسی خواهیم کرد.

جدول سود و زیان

در این بخش قصد داریم نگاهی کلی نسبت به این جداول داشته باشیم. در بخش نخست جدول سود و زیان در نگاه اول سود و زیان خالص را می‌توان دید. این فاکتور با توجه به مولفه‌هایی مانند سود و زیان ناخالص، سود و زیان عملیاتی، ‌سود و زیان عملیات و عملیات در حال تداوم قبل از مالیات و سود و زیان خالص به دست می‌آید.

بخش بعدی مربوط به محاسبه سود و زیان پایه هر سهم است. در صفحه بعدی جدول می‌توانیم سود و زیان خالص هر سهم یا همان EPS را ببینیم. برای مرور مفهوم EPS می توانید به مقاله «EPS و DPS سهام بیانگر چه نکاتی هستند؟» مراجعه کنید. بخش بعدی جدول نیز مربوط به سرمایه شرکت‌ها. این مورد بسیار مهم است. دقت کنید که در جدول سود و زیان دو ستون داریم که هر یک مربوط به یک دوره مالی است. در این‌جا نیز دو دوره مالی را با هم مقایسه می‌کنیم.

بیشتر بخوانید

اما نکته قابل توجه آن است که ممکن است سرمایه‌ها در هر دوره با هم متفاوت باشند. مانند همان مثالی که در تصویر مشاهده کردید. یعنی در دو دوره مالی متفاوت، سرمایه‌ها یکسان نبود‌ه‌اند. از همین رو در چنین شرایطی نیاز به معادل‌سازی داریم تا میزان EPS که با سرمایه جدید محاسبه شده است با سرمایه سابق شرکت معادل شود.

ترازنامه

ترازنامه از دیگر موارد مهم در صورت‌های مالی شرکت‌ها به شمار می‌رود. ترازنامه خود شامل سه بخش کلی است. این سه بخش عبارت‌اند از: دارایی‌های جاری،‌ بدهی‌ها و هم‌چنین حقوق صاحبان سهام. اگر با حسابداری آشنایی داشته باشید می‌دانید که اساس یک معادله حسابداری را همین ترازنامه‌ها تشکیل می‌دهند.

دارایی‌های جاری خود شامل بخش‌های مختلفی نظیر موجودی نقد، دریافتنی‌های تجاری و غیرتجاری، موجودی مواد و کالا هستند. پس از این موارد، دارایی‌های غیرجاری را داریم. دارایی‌های نامشهود، دارایی‌های ثابت مشهود و سایر دارایی‌ها و دریافتنی‌های بلندمدت مواردی هستند که دارایی‌های غیرجاری و جاری را مشخص می‌کنند. مجموع بدهی‌ها هم با توجه به بدهی‌های شرکت مشخص می‌شود. این موارد از بخش‌های مختلفی مانند مالیات، سود سهام پرداختنی، تسهیلات مالی، پرداختنی‌های بلندمدت و … تشکیل می‌شوند.

حقوق صاحبان سهام نیز در پایین جدول مشخص است. در بخش بعدی گزارش می‌توانید معادله اساسی حسابداری را مشاهده کنید که نشان می‌دهد جمع دارایی‌ها برابر است با مجموع بدهی‌ها به علاوه حقوق صاحبان سهام. این معادله همیشه در ترازنامه شرکت‌ها برقرار است و مانند ترازویی در محاسبات عمل می‌کند. در کفه سمت راست ترازو دارایی‌ها را داریم و در کفه سمت چپ مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام وجود دارد و این دو کفه باید با هم برابر باشند.

صورت جریان وجوه نقد

مورد بعدی که قصد داریم در صورت‌های مالی شرکت‌ها به آن بپردازیم، صورت جریان وجوه نقد است. این گزارش پس از ترازنامه منتشر می‌شود. جداول مربوط به صورت جریان وجوه نقد با نوع گردش نقدینگی شرکت‌ها ارتباط دارد. همان‌گونه که در تصویر نیز مشاهده می‌کنید، سرفصل‌هایی مانند فعالیت‌های عملیاتی، بازده سرمایه‌گذاری‌، سود پرداختی بابت تامین مالی، مالیات بر درآمد شرکت‌ها و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری از جمله مواردی است که در صفحه نخست صورت جریان وجوه نقد درج می‌شود. هر یک از این موارد بخش‌های مختلفی دارند.

همان‌گونه که در تصویر نیز مشخص است می‌توانید این موارد را در جدول ببینید. به این ترتیب قادر خواهید بود گزارش مالی شرکت‌ها را بررسی کنید و به صورت دقیق‌تر و با جزئیات آن‌ها را ارزیابی کنید. به کمک این گزارش‌ها می‌توانید تغییرات این صورت‌ها را در شرکت‌های مختلف و صنایع متفاوتی که حوزه فعالیت آن‌ها با یک‌دیگر تفاوت دارد، بررسی کنید.

در ادامه این صورت‌ها نیز می‌توانید فعالیت‌های تامین مالی را مشاهده کنید که به صورت کامل در جدول منتشر شده است. در انتهای جدول نیز می‌توان موجودی نقد را در پایان دوره مشاهده کرد. این فاکتور در بررسی نقدینگی شرکت‌ دارایی‌ها در انواع ترازنامه در طول یک دوره و مقایسه آن با سال قبل ملاک مناسبی به شمار می‌رود. این معیار برای ارزیابی عملکرد جریان وجوه نقد شرکت‌ها بسیار کارآمد و مفید است.

جدول تولید و فروش

دسته دیگری از صورت‌های مالی شرکت‌ها به تولید و فروش مربوط است. این دو موضوع با توجه به تغییرات قیمت مواد اولیه و نرخ فروش محصولات تاثیرات فراوانی بر میزان EPS شرکت‌ها خواهند گذاشت. به ویژه اگر شرایط تورمی باشد تغییرات قیمت خرید و فروش آثار بیشتری بر جای می‌گذارد. این تغییرات را می‌توانید در بخش‌های مختلف این جداول مشاهده کنید.

به طور عمده آمار تولید و فروش شرکت‌ها در سه جدول درج می‌شود. یکی مربوط به مقدار تولید است. جدول دیگر به مقدار فروش و سومین جدول نیز به مبلغ فروش مربوط است. به طور مثال در تصویر زیر می‌توانید جدول یک شرکت سیمانی را مشاهده کنید که زمینه فعالیت آن تولید سیمان است. نوع تولید در این جدول سیمان است که واحد آن با تن مشخص می‌شود. می‌توان در این جدول میزان تولید در سال مالی فعلی و سال مالی قبل را مشاهده کرد. هم‌چنین می‌توان میزان تغییرات را نسبت به سال قبل بررسی کرد.

در جدول دوم سه نوع محصول را داریم که عبارت‌اند از سیمان صادراتی، سیمان داخلی و سایر محصولات. همان‌طور که مشخص است، مجددا واحد اندازه‌گیری تمام این محصولات بر حسب تن است. باز هم مانند جدول قبلی می‌توان میزان فروش را نیز با سال قبل مقایسه کرد.

جدول سوم مربوط به مبلغ فروش است. با توجه به نرخ فروش که روی مبلغ فروش اثر می‌گذارد می‌توان مقادیر فروش محصولات را به ریال مشاهده کرد. در این‌جا هم می‌توان مجددا عمل مقایسه را انجام داد. همان‌گونه که مشخص است در این مثال مقدار فروش کاهشی ۱۰ درصدی در مقایسه با سال قبل داشته است. اما از آن‌جا که نرخ فروش افزایش یافته است، مبلغ ریالی فروش در مقایسه با سال گذشته پنج درصد کاهش پیدا کرده است. چنین مقایسه‌هایی در بسیاری از صنایع خروجی‌های مهمی را ایجاد می‌کنند که برای پیش‌بینی وضعیت شرکت‌ها در سال مالی آینده می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

جمع‌بندی

در این مطلب چهار مورد مختلف صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی را بررسی کردیم. این موارد عبارتند از جدول سود و زیان، ترازنامه، صورت جریان وجوه نقد و میزان تولید و فروش. مشخص است که این موارد می‌توانند به ما کمک کنند تا در تحلیل بنیادی سهام شرکت‌ها عملکرد دقیق‌تری داشته باشیم. توجه به چنین مسائلی می‌تواند دیدی مناسب را در خصوص شرکت‌ها به ما بدهد.

اطلاعاتی که در این صورت‌های مالی ذکر شده‌اند همچنین می‌توانند در مقایسه شرکت‌ها با همتایان خود و سایر شرکت‌ها از صنایع مختلف بورسی و همچنین مقایسه عملکرد سالانه شرکت با سال قبل از آن مورد استفاده قرار گیرند. همچنین از این طریق می‌توان به پیش‌بینی مناسبی درباره عملکرد آینده شرکت‌ها دست یافت. به این ترتیب می‌توانیم با اطمینان خاطر بیشتری سرمایه‌گذاری خود را در شرکت‌های بورسی مذکور انجام دهیم.